کتاب های مرتبط
مقدمه مترجم.................................................................................................................................... 10
طرحوارههای درمانی با زوجین......................................................................................................... 16
درباره نویسندگان.............................................................................................................................. 19
پیشگفتار........................................................................................................................................... 21
از همه ما..................................................................................................................................... 21
از دکتر كيارا سيمونه. دیفرانچسکو............................................................................................. 21
از دکتر ايچارد روديگر................................................................................................................. 23
از دکتر بروسا. استِوِنس............................................................................................................... 23
مقدمه................................................................................................................................................ 24
درباره سایت مجله....................................................................................................................... 26
فصل 1: پیشنهاد طرح درمانی چیست؟................................................................. 27
چه چیزی پنهان است، چه چیزی دیده میشود................................................................................ 27
گوش دادن به شواهد........................................................................................................................ 27
درمان فراشناختی.............................................................................................................................. 30
جفری یانگ و توسعه طرحواره درمانی............................................................................................. 30
مدل طرحواره.................................................................................................................................... 32
معرفی مدل....................................................................................................................................... 33
چالشهای کار کردن با زوجها.......................................................................................................... 36
ادبیات حرفهای محدود..................................................................................................................... 37
خلاصه.............................................................................................................................................. 42
فصل 2: قرارداد اولیه و مصاحبه اولیه.................................................................... 43
مصاحبه اولیه..................................................................................................................................... 43
مسائلی که ارائه میشوند.................................................................................................................. 45
انتظارات............................................................................................................................................ 48
قرارداد درمانی................................................................................................................................... 49
اول ایمنی.......................................................................................................................................... 52
نگرانیهای اضافی............................................................................................................................ 53
شروع با مداخله بحران...................................................................................................................... 54
پایان دادن به اولین نشست............................................................................................................... 55
آغاز کار با یکی از زوجین.................................................................................................................. 57
چه تعداد درمانگر؟............................................................................................................................. 58
ارتباط انفرادی یا ارتباط اشتراکی (زوج):........................................................................................... 60
خلاصه.............................................................................................................................................. 63
فصل 3: ارزیابی رابطه........................................................................................... 65
یک پرسشنامه................................................................................................................................... 65
ژنوگرام.............................................................................................................................................. 66
چرا ژنوگرام؟..................................................................................................................................... 68
زندگینامه روابط................................................................................................................................. 70
مشخصات نمودار.............................................................................................................................. 70
قطع ارتباط و رد کردن...................................................................................................................... 72
استقلال ضعیف و عملکرد................................................................................................................ 73
محدودیتهای مختل شده............................................................................................................... 74
مراقبت و مهار بیشازحد................................................................................................................... 75
طرحهای اصلی و جبران................................................................................................................... 77
شیوههای مقابله با طرحواره.............................................................................................................. 78
طرحواره درمانی................................................................................................................................ 80
خلاصه.............................................................................................................................................. 83
فصل 4: شناخت منشأ سبکهای رابطه................................................................. 85
همکاری سالم و ناسالم..................................................................................................................... 85
میراث سیاه........................................................................................................................................ 87
عشق بیقیدوشرط؟.......................................................................................................................... 89
برخورد با گذشته............................................................................................................................... 90
نکته در مورد جذابیت:................................................................................................................. 92
«شیمی» مغز مرتبط با طرحواره....................................................................................................... 93
چشمانداز طرحوارهای درهمتنیده...................................................................................................... 94
ترسیم موضوعات باهم دریک ذهنیت.............................................................................................. 96
اما چرا نظریه؟................................................................................................................................... 98
خلاصه.............................................................................................................................................. 99
فصل 5: مبانی عملی مبتنی بر شواهد در زوجدرمانی........................................... 101
مطالعه موردی: بیل و بتی............................................................................................................... 101
تلاشهای درمانی.......................................................................................................................... 104
دسترسی به طیف کامل احساسات اصلی:...................................................................................... 107
یک بنبست؟................................................................................................................................. 110
افکار اضافی.................................................................................................................................... 112
خلاصه........................................................................................................................................... 113
فصل 6:طرحوارهها و ذهنیتها............................................................................ 114
از طرحوارهها تا ذهنیتها............................................................................................................... 114
جزئیات مدل ذهنیت....................................................................................................................... 116
ذهنیتهای کودک......................................................................................................................... 119
آسیبپذیری.............................................................................................................................. 119
خشم......................................................................................................................................... 120
عدم نظم و انضباط................................................................................................................... 120
ذهنیتهای مقابلهای ناسازگار........................................................................................................ 120
تسلیم........................................................................................................................................ 120
اجتناب....................................................................................................................................... 121
جبران خسارت.......................................................................................................................... 121
ذهنیت پدر و مادر ناکارآمد.............................................................................................................. 122
ذهنیتهای سازگار یکپارچه........................................................................................................... 122
مفهوم ذهنیت کودک..................................................................................................................... 128
ویژگیهای کلی ذهنیتهای نوزاد........................................................................................... 128
ارزیابی و کار با ذهنیتهای نوزاد با زوج.................................................................................. 133
یادداشتی در مورد درمان ذهنیتهای نوزاد.............................................................................. 135
برخی از جنبههای اضافی که با ذهنیتهای کودک سروکار دارند.................................................. 140
چرخه ذهنیت در زوجها.................................................................................................................. 141
خلاصه........................................................................................................................................... 145
فصل 7: رویکرد طرحواره درمانی برای زوجین................................................... 147
نکات عملی برای ساختن درمانی امن برای زوجین........................................................................ 147
توجه متعادل داشته باشید بهجای اینکه خنثی باقی بمانیم............................................................. 149
فکر کردن در مورد زبان، تنظیم تن صدا و استفاده از کلمات.......................................................... 149
استفاده از خود افشاگری و خانواده سالم، مدلها، قهرمانان، معنویت و مذهب............................... 151
تعادل در سطح فعالسازی.............................................................................................................. 152
برخورد با فرار زوجها از درمان........................................................................................................ 154
کار کردن با افراد منفعل................................................................................................................. 156
افزایش مهارتهای ارتباطی........................................................................................................... 158
آنچه طرحواره درمانی را به ارمغان میاورد فرآیند ارتباطات است.................................................... 161
خلاصه........................................................................................................................................... 162
فصل 8: کارتهای ذهنیت نقشهبرداری و ذهنیت چرخه برخورد......................... 163
معرفی مدل ذهنیت ابعادی و پویا................................................................................................... 163
نقشه ذهنیت................................................................................................................................... 168
استفاده از کارتهای چرخشی ذهنیت............................................................................................ 179
مثال موارد گسترده......................................................................................................................... 182
مزایای استفاده از نقشههای ذهنیت............................................................................................... 188
تیم و کارول: یک مثال گسترده دیگر............................................................................................. 190
پیشرفت نقشهبرداری...................................................................................................................... 197
نقشه راه.......................................................................................................................................... 199
خلاصه........................................................................................................................................... 200
فصل 9: مداخلات در درمان زوجین..................................................................... 201
نقش ذهنیت همدلی....................................................................................................................... 202
کار تصویری................................................................................................................................... 202
شروع به تنظیم مجدد تصاویر........................................................................................................ 203
استیضاح......................................................................................................................................... 208
مراقبت از کودک............................................................................................................................ 210
ایمنسازی تصاویر برای افراد و زوجها........................................................................................... 213
مطالعه موردی: مایکل و آماندا........................................................................................................ 217
گفتوگوهای ذهنیت در صندلیهای چندگانه................................................................................ 221
برخورد با خشم............................................................................................................................... 230
کار با ذهنیت کودک تکانشی و نامنظم.......................................................................................... 231
فیلم را برگردانید............................................................................................................................. 233
شکستن الگوی رفتاری و تکالیف خانه........................................................................................... 234
نقش ذهن آگاهی........................................................................................................................... 237
یک برنامهریزی طرحواره درمانی زوجی:....................................................................................... 241
نتیجه.............................................................................................................................................. 243
خلاصه........................................................................................................................................... 244
فصل 10: مشکلات مشترک در زوجدرمانی شامل خیانت، بخشش و خشونت... 245
خیانت............................................................................................................................................. 245
یک نشانه................................................................................................................................. 246
ماهیت خیانت........................................................................................................................... 247
اجتناب از درگیر شدن در خیانت.............................................................................................. 249
عامل اجتناب از صمیمیت......................................................................................................... 250
عامل اعتیاد جنسی................................................................................................................... 251
عامل آشیانه خالی..................................................................................................................... 255
عامل بیرون از خانه.................................................................................................................. 256
عامل همجنسگرایی................................................................................................................. 257
طرحواره درمانی درباره خیانت.................................................................................................. 258
کار ذهنیت با خیانت................................................................................................................. 259
قوانین اساسی........................................................................................................................... 263
چه زمانی میبخشید................................................................................................................. 264
التیامبخشی خیانت با تشریفات................................................................................................ 267
دلیل.......................................................................................................................................... 267
خلاصه بخش خیانت................................................................................................................ 269
آماده شدن برای ازدواج یا یک رابطه متعهد................................................................................... 269
خشونت خانگی............................................................................................................................... 270
مشکلات مرتبط با سوءمصرف مواد............................................................................................... 276
بازگشت به زوجدرمانی................................................................................................................... 280
مقاومت یکی از طرفین................................................................................................................... 282
اختلال شخصیتی........................................................................................................................... 284
جدایی و طلاق............................................................................................................................... 287
خلاصه........................................................................................................................................... 293
فصل 11: تمایز نیازها از خواستهها و چالش تلفیق (یکپارچگی)......................... 295
نیازها.............................................................................................................................................. 295
تفاوت بین نیازها و خواستهها......................................................................................................... 296
کاربرد عملی................................................................................................................................... 301
مزایای تمایز نیازها و خواستهها...................................................................................................... 306
تمرینی برای تمرکز روی نیازهای برآورده نشده............................................................................ 306
آوردن همه اینها باهم................................................................................................................... 311
ارتباط مجدد کودکان آسیبپذیر..................................................................................................... 316
لحن صدا........................................................................................................................................ 320
آمادهسازی برای خاتمه درمان........................................................................................................ 322
خلاصه........................................................................................................................................... 325
فصل 12: ساختن رابطه دوستانه، ساختن یک بزرگسال سالم........................... 327
پرداختن به یک رابطه..................................................................................................................... 327
برقراری ارتباط بهعنوان بزرگسال سالم.......................................................................................... 330
مثبتها را بسازید............................................................................................................................ 330
ساختمان اعتماد خارج از جلسه....................................................................................................... 333
رابطه جنسی................................................................................................................................... 334
طرحوارهها و ذهنیتها در سکستراپی.......................................................................................... 335
تقویت بزرگسال سالم..................................................................................................................... 339
ارزشهایی بهعنوان تقویت بزرگسال سالم..................................................................................... 340
کودک شاد و خوب......................................................................................................................... 341
خلاصه........................................................................................................................................... 344
پیوست A............................................................................................................ 345
خلاصه........................................................................................................................................... 353
پیوست B............................................................................................................ 355
پرسشنامه تلههای زندگی................................................................................... 355
پرسشنامه طرحواره رهاشدگی یانگ.............................................................................................. 361
پرسشنامه طرحواره بیاعتمادی/بدرفتاری یانگ............................................................................ 363
پرسشنامه طرحواره نقص/شرم یانگ............................................................................................. 365
پرسشنامه طرحواره اطاعت یانگ................................................................................................... 367
پرسشنامه طرحواره محرومیت هیجانی یانگ................................................................................ 369
واژه طرحواره از اواخر قرن بیستم مطرح شد. طرحوارهها بهعنوان یکی از بنیادینترین مؤلفههای اندیشه هستند، آنها در قالب نوعی چهارچوب ذهنی به ما این امکان را میدهند که مقادیر زیادی از اطلاعات را ساماندهی کنیم. آنها اغلب مانند فیلتر عمل میکنند، یعنی ما اطلاعاتی را که با طرحواره ما همخوان هستند را موردتوجه قرار میدهیم و اطلاعات دیگر را فقط درصورتیکه خیلی پررنگ باشند، به کانون توجهمان منتقل میکنیم. در واقع طرحواره مانند یک بسته در حافظه است که محتوای آن را آموزههای فرد در طول زمان شکل میدهد و این بسته حافظهای مانند یک فیلتر بر سر راه اطلاعات ورودی به حافظه و همچنین اطلاعات موجود در حافظه عمل کرده و شکلگیری معانی جدید را در ذهن ممکن میسازد. زمانی که ما سعی میکنیم در یکزمان اطلاعات زیادی را پردازش کنیم، از طرحوارهها استفاده میکنیم چراکه آنها به ما کمک میکنند با حداقل تلاش، حداکثر اطلاعات را پردازش کنیم. بر این اساس میتوان گفت، طرحوارهها مانند یک شمشیر دو لبه هم سودمند هستند و هم زیانهایی دارند، زیرا ازیکطرف موجب صرفهجویی شناختی ما میشوند و از سوی دیگر موجب تحریف فهم ما از دنیا میگردند.
طرحوارهها در برابر تغییر مقاوماند زیرا آنها خودکام بخش میباشند، یعنی اتفاقات را طوری پیش میبرند تا مهر تأییدی بر طرحواره شوند که به این موضوع، اثر روزنتال گفته میشود. این خودکام بخشی از تلاش عمدی فرد، برای تأیید طرحوارههایش ناشی نمیشود، بلکه برعکس، حتی زمانی که فرد تلاش میکند به انتظارات پیشین خود اجازه ندهد رفتارش را شکل دهند، صورت میگیرد. طرحوارهها توسط سه مکانیسم تحریفهای شناختی، الگوهای خود آسیبرسان و سبک مقابلهای ادامه پیدا میکنند. در تحریفهای شناختی، فرد محیط را طوری تعبیر میکند که بتواند طرحواره را تقویت کند، یعنی تنها اطلاعاتی را از محیط میگیرد که با طرحوارهاش هماهنگ است. در الگوهای خود آسیبرسان فرد خود را در موقعیتها و روابطی قرار میدهد که باعث تداوم طرحوارهاش میشود. در سبک مقابلهای ناسازگار هم فرد در برابر طرحوارهاش رفتاری را برمیگزیند که موجب ادامه پیدا کردن آن میگردد.
در روند پدیداری طرحوارهها، عواملی مثل بنیادهای زیستی فرد، عوامل مربوط به محیط تربیتی او مثل خانواده و خلقوخوی هیجانی تأثیر میگذارند. بر این اساس میتوان گفت هر کودکی از زمان تولد، خلقوخوی منحصربهفرد خود را دارد که ترکیب این خلق و خو با محیط اجتماعی او بر شکلگیری طرحوارهها اثرگذار است. لذا باید به این موضوع توجه کرد که برخی کودکان، تحریکپذیر، برخی خجالتی و برخی دیگر پرخاشگرند، به همین شکل، خلقوخوی هیجانی کودک در تعامل با رویدادهای دوارن کودکی سبب شکلگیری طرحواره میشود و این خلقوخوی متفاوت، میتواند شرایط گوناگونی برای کودکان ایجاد کند.
بک (1990) برخی از این طرحوارهها را بهعنوان طرحوارههای ناسازگار اولیه مطرح کرد که آنها شامل فقدان، شکست و موردعلاقه نبودن میباشند و عقیده داشت این طرحوارهها در سالهای اولیه کودکی به وجود میآیند. در همین راستا، یانگ (1999) فرض کرد برخی از طرحوارهها بهویژه آنهایی که در دوران اولیه زندگی به علت تجربههای ناخوشایند کودکی شکل میگیرند، ممکن است هسته مرکزی اختلالات شخصیت و تعارضات بین فردی را تشکیل دهند. به نظر میرسد که منشأ طرحوارههای ناسازگار اولیه، پنج نیاز بنیادین در انسان باشد که باید برآورده شوند تا ناکامی در برآورده شدن این نیازها در فرد، موجب شکلگیری طرحوارههای ناسازگار اولیه نشود؛ این پنج نیاز عبارتاند از 1) دلبستگی ایمن به دیگران، 2) استقلال، 3) بیان آزادانه نیازها، 4) خودانگیختگی و 5) محدودیتهای واقعبینانه. طرحوارههای ناسازگار اولیه، الگوهای هیجانی و شناختی خود آسیبرسانی هستند که در سالهای اولیه زندگی شکلگرفتهاند و در طول زندگی تکرار میشوند، بنابراین رفتار فرد جزئی از طرحواره نیست، بلکه رفتار در پاسخ به طرحواره به وجود میآید. به این رفتارها که جزئی از طرحوارهها نیستند ولی توسط طرحوارهها برانگیخته میشوند، اصطلاحاً راهبردهای مقابلهای گفته میشود، بااینحال فرد از راهبردهای شناختی هیجانی نیز برای مقابله با طرحوارهها استفاده میکند. این سه راهبرد عبارتاند از 1) جبران افراطی، 2) اجتناب و 3) تسلیم. اینکه فرد چه نوع شیوه مقابلهای را برگزیند، بر اساس سرشت فرد و سرمشق گیری تعیین میشود.
راهبرد مقابلهای جبران افراطی به این موضوع اشاره دارد که فرد ممکن است بهصورت جبرانی و ناسازگار به مقابله با طرحوارهاش بپردازد و درعینحال ترس و اضطراب فراوانی را تجربه کند. راهبرد مقابلهای دیگر اجتناب میباشد که به فرد از موقعیتهایی که در آن طرحوارهاش فعال میگردد، اجتناب میکند. راهبرد مقابلهای تسلیم به این شکل است که فرد تسلیم طرحوارهاش میشود و تجربه موقعیتهایی که مخالف طرحوارهاش را به او نشان میدهند اجتناب میکند و اکثر رفتارهای فرد مبتنی بر طرحواره میشود.
طرحوارهها، الگوها یا درونمایههای فراگیر و عمیقی هستند که همگی آنها مخل زندگی فرد هستند، چراکه آنها بازنمایی دقیق از محیط پیرامون ایجاد میکنند. این طرحوارههای ناسازگار موجب سوگیری در تفسیرهای ما از رویدادها، تعارضات و رفتارهای طرف مقابل میشود و این سوگیریها در آسیبشناسی بین فردی بهصورت سوءتفاهم، تعارض، عدم ابراز هیجان، گمانههای نادرست و چشمداشتهای غیرواقعبینانه، خود را نشان میدهد. طرحوارههای ناسازگار اولیه دارای ابعاد مختلفی هستند، به این معنی که ازنظر شدت و فعالیت متفاوت هستند، پس هرچقدر که آنها شدیدتر باشند در موقعیتهای بیشتری فعال میشوند. در این رابطه نقش طرحوارهها در تعارضات زوجی از اهمیت ویژهای برخوردار میشود به این معنا که با افزایش مقادیر طرحوارههای ناسازگار اولیه در بین افراد میزان تعارضات زناشویی آنها افزایش پیدا میکند.
مفروض است که هریک از زوجین با کوله باری از طرحوارههای ناسازگار، پای به زندگی مشترک میگذارند که باعث افزایش تعارضات زناشویی خواهد شد. برای مثال میتوان به حوزه جدایی و طرد اشاره کرد که افراد دارای این حوزه نمیتوانند در زندگی مشترک دلبستگی ایمن با همسر خود برقرار کنند و عدم دلبستگی زوجین میتواند موجب افزایش تعارضات بین آنها گردد. این افراد از رابطه صمیمانه اجتناب میکنند زیرا با ترس از اینکه روزی همسرش او را ترک خواهد کرد و همچنین از بیاعتمادی نسبت به دریافت محبت در ارتباط با همسر زندگی کرده و به همین دلیل در زندگی مشترک رنج میبرند، همین امر مانع لذت بردن افراد از زندگی مشترک شده و میزان تعارضات زناشویی را افزایش میدهد. زوجین دارای این طرحواره همواره به ارضا نشدن نیازهای عاطفی خود معترض هستند و از عدمحمایت کافی از سوی همسر خود احساس نارضایتی دارند و این معضل را به دلیل بیکفایتی و بیارزش خود در زندگی معرفی میکنند؛ همین امر موجب ایجاد احساس شرم در زوجین شده و موجب ایجاد حس ناامنی در حضور همسر خواهد شد. چنین احساسی فرد را نسبت به همسرش و ایجاد ارتباط عاطفی با او دچار مشکل میکند و مانع از تعلقخاطر زوجین نسبت به هم شده و برافزایش تعارضات در زندگی مشترک دامن میزند ازجمله دیگر حوزههای طرحواره ناسازگار اولیه که در افزایش تعارضات زناشویی دخیل است میتوان به حوزه خودگردانی و عملکرد مختل اشاره کرد، این افراد هرچند وارد زندگی جدیدی شدهاند و نیاز به استقلال فکری و عملی دارند اما در انجام امور محوله خود (مراقبت از دیگران، قضاوت، تصمیمگیری صحیح) دچار مشکل هستند و بهتنهایی در انجام این مسئولیتها موفق نیستند و حس نیاز به والدین زندگی و استقلال آنها را مختل کرده است. تعارضات زماني بالا میگیرد كه درجات مختلف اســتقلال يا وابستگي زوجها به يكديگر جهت همكاري و تصمیمگیری موردنیاز باشــد. زوجین دارای این طرحواره وابستگی عاطفی شدیدی دارند که موجب ایجاد حس بیهویتی در فرد شده و بهجای دنبال کردن هدف در زندگی مشترک دچار شک و تردید هستند. تمامی این عوامل باعث ایجاد شکست و یا احساس شکست در فرد شده است و چنین افرادی خود را بیکفایت میدانند، این امر موجب بیثباتی در زندگی مشترک شده و در افزایش تعارضات زناشویی مؤثر است. از دیگر طرحوارهها در ایجاد تعارضات موجود در زندگی زناشویی، میتوان به حس برتریجویی در روابط اشاره کرد؛ این افراد بدون توجه به دیگران تنها به خواستههای خود میاندیشند و توقعات و انتظارات خود را لازمالاجرا میدانند، بدین منظور رفتارهای دیگران را کنترل میکند. عدم توجه به دیگران و خودخواهی موجب بروز رفتار مقابلهای از یکی از طرفین زندگی و ایجاد تعارضات زناشویی میشود. بهطورکلی طرحوارههای ناسازگار اولیه به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی دوران کودکی به وجود میآیند و موجب برانگیخته شدن هیجاناتی مانند خشم، اضطراب و افسردگی میشود که هریک از این هیجانات بهطور مستقیم بر تعارضات زناشویی دامن میزند؛ بنابراین، محروميت اوليه در دوران کودکی، موجب شکلگیری طرحوارههایی میشود که در سير زندگی بعدي تداومیافته و منجر به روابط بین فردی ناکارآمد و درنهایت تعارض زناشویی میشود. بدین ترتیب میتوانیم به انواع روابط بین طرحوارههای ناسازگار اولیه و تعارضات زناشویی اشاره کرد که در زیر خلاصهای از این روابط و نتایج آن آمده است.
این کتاب توسط كيارا سيمونه. دیفرانچسکو، ايچارد روديگر، بروسا. استِوِنس نوشتهشده است و شامل 12 فصل (فصل اول: پیشنهاد طرح درمانی چیست؟ فصل دوم: قرارداد اولیه و مصاحبه اولیه، فصل سوم: ارزیابی رابطه، فصل چهارم: شناخت منشأ سبکهای رابطه، فصل پنجم: مبانی عملی مبتنی بر شواهد در زوجدرمانی، فصل ششم: طرحوارهها و ذهنیتها، فصل هفتم: رویکرد طرحواره درمانی بر زوجین، فصل هشتم: کارتهای ذهنیت نقشه برداری و ذهنیت چرخه برخورد، فصل نهم: مداخلات و درمان زوجین، فصل دهم: مشکلات مشترک در زوجدرمانی شامل خیانت، بخشش و خشونت، فصل یازدهم: تمایز نیازها از خواستهها و چالش تلفیق و فصل دوازدهم: ساختن رابطه دوستانه، ساختن یک بزرگسال سالم) میباشد؛ که با همکاری دانشجویان محترم دکتری رشته روانشناسی عمومی خانم پندار جاهدعطاییان، خانم رقیه حاجی رستملو و آقای حسین علیدوستی با اینجانب ترجمه و با الحاقاتی در 3 بخش (پرسشنامههای تلههای زندگی، پرسشنامه طرحواره یانگ، پرسشنامه چندوجهی سرگذشت زندگی) تقدیم میشود.
Reviews