هنر پرسشگری در درمان فشرده راه حل محور (کتاب الکترونیک)

درمان فشرده راه حل محور بیش از یک تئوری، شیوه‌ای از زیستن، سبکی از تفکر و نحوه‌ای از ارتباط برقرار کردن است. شیوه‌ای که یادگیری آموزه‌های آن سبب تغییر در نگریستن افراد به پدیده‌های اطراف خود و در نتیجه رفتار‌های متفاوتی می‌گردد. این رویکرد به تمام افراد کمک می‌کند تا از گیر کردن در مشکلات خود، از آن‌ها رها شده و با تمرکز بر بالاترین امیدها، قابلیت‌ها و توانمندی‌های خود، هر لحظه خالق وضعیت بهتری باشند و بتوانند با همان چیزهایی که در زندگی از آن‌ها بهره مند هستند لحظات بهتری را برای خود و اطرافیان خود رقم بزنند.

همان طور که هر رویکرد شامل تکنیک هایی است، رویکرد فشرده راه حل محور نیز از فنونی برخوردار است.

در این رویکرد زبان نقش مهم و کلیدی ایفا می‌کند. نوع کلماتی که درمانگر به کار می‌برد، در راه اندازی گفتگویی مثبت و سازنده تاثیر بسزایی دارد. از این رو سئوالاتی که در روند مشاوره مطرح می‌شود از اهمیت بالایی برخوردار است.

ویلیام میلر از پیشگامان رویکرد راه حل محور بزرگترین هنر درمانگر را پرسیدن سئوالات مناسب و بجا می‌داند. مهمترین موضوع در این رویکرد استفاده از سئوالات به موقع و مناسب است و سئوال پرسیدن گاهی اساسی تر از نوع پاسخ دادن است. درمانگر تسهیل کننده ی مسیر گفتگو است که با پرسیدن سئوالات مناسب در موقعیت‌های مناسب سعی بر این دارد که مسیر پیشبرد اهداف مراجع را روشن سازد و نیز به وی کمک کند تا بر توانمندی‌های خود، اهداف خود و بالاترین امیدهای زندگی خود تمرکز نماید.

سوالات در مرکز درمان فشرده راه‌حل محور قرار دارند. در رویکرد راه‌حل محور، مربی چیزی به مراجعان نمی‌گوید بلکه سئوالاتی می‌پرسد که به مراجع اجازه‌ی صحبت درباره خود را می‌دهد و با این کار دنیای خود را دوباره به شیوه‌ای که منجر به تغییر شود، بازسازی می‌کند.

در پرسش سئوال، درمانگر به دنبال کسب اطلاع درباره‌ی محتوای پاسخ مراجع نیست و بنابراین بیشتر در مورد مراجع و دنیای او به خبرگی می‌رسد. به نوعی سئوالات انگیزه‌ای برای متفاوت فکر کردن مراجع هستند.

و البته همانطور که دشیزر روشن کرد، تا زمانی که مراجع پاسخ ندهد شما نمی‌توانید بدانید که چه سئوالی خواهید پرسید.

مشاور راه حل محور بر این اعتقاد است که در برخی موقعیت‌های مشاوره‌ای نمی‌توان انتظار شنیدن پاسخی ثابت،کلیشه‌ای و محدود به هدف سئوال را انتظار داشت. گاهی اوقات سئوالات محرک مناسبی برای فراخوانی پاسخ‌های عمیق و گسترده است. چه بسا یک پاسخ می‌تواند به پاسخ‌های دیگر منجر شود و راه را برای ایجاد بینش عمیق باز کند. از این رو پرسیدن به جا و به موقع سئوالات راه حل محور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

این کتاب به اهتمام جمعی از اولین شرکت کنندگان دوره تربیت روان درمانگر راه حل محور و به سرپرستی آقای دکتر میر سعید جعفری گرد آوری شده است که در آن تلاش شده  خواننده با انواع سئوالات راه حل محور و نیز انواع مختلف طرح سئوالات به صورت مجزا آشنا شود. در ابتدا توضیح کلی در باره هر سئوال ارائه شده تا خواننده دیدی کلی درباره آن سئوال و اهداف طرح سئوال کسب کند. سپس شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوالات ارائه شده که ذهن خواننده با مدل‌ها ی مختلف بیان سئوال آشنا شود و بداند که ذهن جستجوگر و تحلیل گر درمانگر می‌تواند تولید سئوال کند تا راه را برای شنونده روشن سازد. این نحوه مختلف پرسیدن یک سئوال به شیوه‌های متفاوت به خواننده بینشی خواهد داد که در جلسات مشاوره بتواند در نهایت سبک خود را برای طرح سئوالات خلق کرده و از آن بهره مند گردد.

در ادامه برای هر سئوال مورد پژوهی بیان شده است که در آن به کاربرد همان سئوال در روند بخشی از یک جلسه مشاوره پرداخته شده است. با این هدف که محل کاربرد سئوالات برای خواننده ملموس تر گردد.

در کتاب سعی بر این است که خواننده با مجموعه کاملی از انواع سئوالات راه حل محور آشنا شود و اشراف کامل بر هر سئوال کسب نماید. امید است مطالب این کتاب برای خوانندگان کاربردی بوده و به آنها در انسجام بخشی به روند مشاوره خود کمک لازم را ارئه دهد.

 

«انواع سئوالات راه حل محور»

1.سئوال استثنا

تعریف

همان طور که از نامش پیداست، هدف از پرسیدن این سئوال  ترغیب مراجع به جستجوی موقعیت هایی است که علی رغم وجود مشکل، توانسته موفق عمل کند.

مراجعان نیاز به توجه به قابلیت ها، مهارت ها، دانش و ویژگی هایی دارند که از قبل بدان مجهز بوده‌اند اما بدیهی است که طی جریان پرفراز و نشیب زندگی ممکن است برخی از قابلیت‌ها به طور شایسته مورد استفاده قرار نگرفته باشند.

سئوال استثنا از این فرض اساسی درمان فشرده راه حل محور استخراج شده است که مراجع دست کم یک بار توانسته است در ارتباط با آنچه شکایت می‌کند موفق عمل کند.

از آنجا که درمانگر عملکرد مطلوب مراجع را قبل از حضور در جلسه مشاوره بدیهی می‌داند و به موضع پیش فرضانه مثبت مجهز است؛ بنابر این مراجع را صرفا تشویق می‌کند که یک موفقیت قطعی گذشته را به خاطر آورد.

البته اینکه مراجع قبلا توانسته دست کم یک بار در شرایط دشوار به خوبی (متفاوت) عمل کند، کمترین توقع ما از درمانگر این شیوه است. منصفانه این است که بگوییم مراجع بارها توانسته است از قابلیت هایش استفاده کند ولی ماندن در موقعیت‌های دشوار و نگریستن به جنبه‌های پر از مشکل یک داستان، فرصت کشف و استفاده از قابلیت‌های قبلی را (حاضر) را از فرد گرفته است.

پس درمانگر راه حل محور قدرت مراجع را برای عمل متفاوت قبل از ملاقات با وی، بدیهی (مسلم) در نظر می‌گیرد.

در ادامه لازم به ذکر است که گهگاه مراجع نمی‌تواند استثنائی از مشکل یا نمونه‌های قبلا رخ داده شده موفقیت آمیز را به خاطر بیاورد و یا موضوع معمول تر این است که هیچ کدام از نمونه‌ها و استثنائات قابل توجه نیستند.

این موضوع اغلب در رابطه با مراجعانی که به آخر خط رسیده‌اند و کوچکترین پیشرفت تنها باعث تشدید اگاهی آن‌ها از بدی شرایط می‌شود، رخ می‌دهد. زمانی که این اتفاق پدید آمد، یادآوری اینکه مراجع هم اکنون روبروی شماست، از همه چیز کمک کننده تر است. مراجعان حتما دلیل خوبی برای حضورشان دارند و بنابر این هنوز امیدهایی برای دستیابی به چیزی متفاوت وجود دارد. این امید بر تجربه بنا نهاده شده است. حتی اگر هم اکنون مراجع نتواند آن را تجربه و لمس نماید، درمانگر راه حل محور مانند تمامی درمانگران نمی‌تواند تلاش کند جز بودن در کنار مراجع، جای دیگری باشد. اگرچه درمانگران راه حل محور از اطلاعات مربوط به مشکل استفاده نمی‌کنند (و اصلا به دنبال آن هم نیستند)؛ بدیهی است نیاز دارند آن را درک کنند و در کنار رنج و مصیبت مراجعان خود باشند.

در ادامه چندین نمونه ازمدل‌های پرسیدن سئوال استثنا در موقعیت‌های متفاوت ارائه می‌گردد:

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال استثنا (فاطمه یزدان پناه)

1. گفتی که بسیار درگیر افکار آزار دهنده هستی. می‌تونی به خاطر بیاری قبلا چه وقت هایی بوده که افکار منفی ات کمتر آزارت داده‌اند و آرامش بیشتری داشته ای؟
2. بیا یه نگاهی به هفته‌ها و ماه‌های پیش بندازیم. تا حالا اتفاق افتاده که بتونی روی مطالبی که می‌خونی تمرکز نسبتا خوبی داشته باشی؟
3. حتما برات پیش اومده که سرزنده و شاداب باشی. می‌خوام خوب فکر کنی و بگی چه موقعیت هایی بوده که حال بهتری داشتی؟
4. پیش از این چه وقت هایی بوده که توی رابطه ات با همسرت احساس کردی همه چی اوکی بوده و بر وفق مرادت پیش رفته؟

5.توی روزهای گذشته چه زمان هایی حس کردی که فرزندت دیگه عصبانی نمیشه و می‌تونه خشمش رو مدیریت کنه؟

6. هیچ وقت اون زمانهایی رو که مادرت از روند مطالعه درس هات راضی بوده، بررسی کردی که به چه شکلی این رضایت اتفاق افتاده؟
7. آخرین دفعه‌ای که تونستی یک مکالمه ی بدون درد سر با پدرت داشته باشی کی بود؟
8. تا حالا شده زمانی که همسرت به سفر میره، نگران نباشی؟ اون لحظه یا لحظات کی بوده؟
9. به رفتار دوستت فکر کن. سال گذشته چطور این قضیه که معدلش به حد نصاب نرسیده و اون مجاز به رفتن اردو نیست رو خوب و بدون ناراحتی مدیریت کرده بود؟
10. چه وقت هایی استرس و دلشوره ی امتحان نداری یا حداقل کمتر داری؟ می‌خوام به اون وقت‌ها فکر کنی و دربارش صحبت کنی.
11. دقت کردی چه وقت هایی میتونی بدون وسواس فکری از خونه خارج بشی؟ اون زمان‌ها چه اتفاقی افتاده که زیاد اذیت نشدی؟
12. می‌خوام یه نگاهی به عقب بندازی و به وقتی فکر کنی که گفتگوی خوبی با همسرت داشتی. اون وقت چه حس و حالی داشتی؟
13. گفتی که همیشه با اضطراب امتحان روبرو بودی. آیا تا حالا اتفاق افتاده که کمی بتونی به احساس ناخوشایندت غلبه کنی؟ حتی اگر خیلی کم بوده باشه.
14. منم اگر جای تو بودم از اینکه الان هیچ دوستی ندارم ناراحت بودم. میخوام خوب فکر کنی به وقتی که یه دوست خوب داشتی. میتونی برام درباره اون موقعیت صحبت کنی؟
15. آخرین باری که تونستی صبح از جات بلند شی و یه کار کوچولو انجام بدی کی بود؟
16. چه وقت هایی بوده که کمتر به نکات تلخ این حادثه برگردی و کمتر بهش فکر کنی؟ تو چه شرایطی بودی یادت میاد؟
17. به نظرت واقعا هیچ زمانی وجود نداشته که در رویارویی با اون شخص کمتر دچار لرزش اندام و اضطراب شده باشی؟ دقت کن ببین کی بوده؟
18. شما میگی که فرزندت اصلا به حرفهات گوش نمیده. من میخوام ازت خواهش کنم آخرین باری که شما از او چیزی رو خواسته اید و به حرف شما گوش کرده رو به یاد بیاری.
19. آخرین باری که تونستی بدون استرس و دستپاچگی توی جمع صحبت کنی رو به یاد میاری؟
20. بیا با هم یه مروری روی گذشته داشته باشیم. میتونی بهم بگی چه وقتی بوده که احساس بهتری نسبت به ارتباط با دخترت داشتی؟ حتی اگه این احساس خوبت کم بوده باشه می‌خوام فکر کنی و برام اون موقعیت رو توصیف کنی.
21. لطفا بگو در يك ماه گذشته چه مواقعي علي رغم وجود اضطراب احساس خوبي داشتي؟
22. زمان هايي بوده كه توانسته باشي اين مشكل را حل كني؟

مورد پژوهی مربوط به سئوال استثا

مراجع کودکی هشت ساله است که به همراه مادر برای رفع ترس وکابوس شبانه مراجعه کرده است.

پس ازشنیدن توضیحات مادر بخشی از جلسه به مصاحبه با کودک اختصاص داده شد.

- نمی‌تونم تو اتاقم تنها بخوابم. همش فکر می‌کنم یکی اومده تو اتاقم و خیلی می‌ترسم.

- «خب می‌تونی بهم بگی آیا شده قبلا هم همین مشکل رو داشته باشی ولی باهاش مبارزه کنی؟ قبل از این منظورمه.»

- آره اون موقع که مهد کودک می‌رفتم هم یه وقتایی همینطوری می‌شدم.

- خب میتونی بهم بگی اونموقع که مهد کودک می‌رفتی چیکار کردی که ترست کمتر بشه؟

- خب...یه بار که خیلی ترسیده بودم و دوس نداشتم برم پیش مامانم، با تبلتم بازی کردم. فکر کردم اینطوری حواسم پرت میشه و کمتر می‌ترسم.

- آفرین! تو قبلا خیلی شجاع بودی. بازم میتونی.....دیگه چی؟ بازم وقتی بوده که با یه کار دیگه حواست رو از ترست پرت کرده باشی؟

- یه بار با مامان بزرگم درباره همین ترسا صحبت کردم. مامان بزرگم بهم یاد داده چهار قل بخونم یه عروسکم دارم شکل فرشته. اونم میذارم کنارم. چشمامو میبندم و میخونم. یه بار این کار رو کردم از شب خوابیدم تا پنج صبح، اصلا هم نترسیدم. یه بارم مامانم برام نوار قصه گذاشت حالم خیلی بهتر شد. فکر کنم اگه کتاب برام بخونه خیلی بهترم میشه.

- من از خوشحالی دارم بال درمیارم. تو فوق العاده ای. سه تا راه رو قبلا برای شجاع بودنت امتحان کردی و یک راه رو هم پیشنهاد دادی. سه بار موفق بودی. باز هم حتما میتونی. به نظرم اگه فکر کنی حتما میتونی راه ‌های دیگه‌ای پیدا کنی که کمکت کنه. بهت افتخار می‌کنم.

- ممنونم.

- می‌تونی پیشنهاد کتاب خوندن رو به مامانت بگی. حتی میتونی خودت کتاب بخونی. میخوام به راه حل‌های بیشتر خودت فکر کنی و جلسه بعد دربارش با هم حرف بزنیم.....

2. سئوال نگرشی

تعریف

یکی از سئوالات مهم درمان فشرده را حل محور سئوال نگرشی است. لازم است مراجع ابتدا از نگرش مرتبط با عمل سازنده‌ای که انجام می‌دهد آگاه شود و سپس بابت اتخاذ این نگرش مورد حمایت واقع شود در راستای اعتبار بخشیدن، برجسته سازی و پرداختن به جنبه‌های مطلوب زندگی مراجع حمایت از نگرش موثر موضوعی اساسی است. از آنجایی که فرآیندهای ذهنی پنهان هستند و ما معمولا متوجه فرآورده پدیده ‌های ذهنی هستیم، گفتگو درباره نگرش به معنای گشودن درهای جدید به روی مراجع و قرار دادن او در مسیر بهتر است. از آنجا که مشاور راه حل محور به جنبه سازنده، قابل کنترل و مثبت داستان  مراجع تمرکز دارد وظیفه دارد از نگرش عمیق نهفته در اقدامات مراجع گفتگو کند و با اعتبار بخشی به این فعالیت‌ها وی را از مسیر طی شده مطمئن سازد و نیز جهت هدفگذاری‌های جدید آمادگی لازم را ایجاد کند. مراجع از شنیدن چنین سئوالی غافلگیر شده، درون نگری و تفکر اتفاق می‌افتد و موارد مثبتی که مراجع اصلا به آن‌ها فکر نکرده به او یادآور می‌شود.

وقتی چنین حمایتی از مراجع صورت می‌گیرد در واقع پذیرش مثبت بدون قید و شرط از سوی مشاور رخ می‌دهد تا در نهایت مراجع خود نیز خودش را به شکل مثبت و بدون قید و شرط بپذیرد. هدف ایجاد تفکر عمیقی است تا در نهایت مراجع به  خودحمایتی برسد. در بسیاری از موارد افراد پیرامونی مراجع، به نگرش موثر مراجع پی نمی‌برند. حتی در برخی موارد به مخالفت‌های بی مورد و مقابله با مراجع اقدام می‌کنند.

سئوال نگرشی زمانی مطرح می‌شود که ما با اقتدار با روند محکم تری از مراجع روبرو هستیم. زمانی که فرد هفته ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها در روند مثبتی پیش رفته است که به طور شایسته مورد توجه واقع نشده است. مثال: زنی که شوهرش به ده سال زندانی شدن محکوم شده است اما علی رغم فشارهای بیرونی مبنی بر طلاق و ترک رابطه فعلی به خاطر ارزش ها، اهداف و امید به بهتر شدن اوضاع سرپرستی فرزندش را به عهده گرفته است و کار می‌کند.

سئوال نگرشی از این جهت مطرح می‌شود که ابتدا خود مراجع نسبت به نگرش نهفته در رفتارهای مطلوب آگاه شود. مشاور نیز نسبت به جنبه‌های مختلف این نگرش آگاهی پیدا می‌کند و در نهایت مشاور از این نگرش حمایت می‌کند. وقتی این حمایت رخ می‌دهد مراجع در مسیر خود بهتر پیش می‌رود. سئوال نگرشی با کلید واژه(Why?) فرد را به چالش وا می‌دارد.

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال نگرشی(اعظم مرادی)

مراجع کسی است که دو سال از زندگی خود را محدود کرده و به امورات خانواده پدری و پدر بیمارش رسیدگی کرده است. با اینکه دیگر خواهر و برادر‌ها بی تفاوت بوده اند، او با دلسوزی و مسئولیت رفتار مراقبت گری را در پیش گرفته است اما الان احساس فرسودگی می‌کند.

1. خب می‌تونی بهم بگی چه نگاهی باعث شد این سال‌ها پای خانوادت وایسی و برای آرامش و راحتی اونا بجنگی؟
2. شگفت انگیزه برام! میخوام بدونم چطوری دو سال در کنار پدرت بودی و برای رفاهش تلاش کردی؟ چه نگاهی داشتی به این موضوع؟
3. تو فوق العاده ای. میخوام بدونم واقعا چه نگرشی باعث شد به جای تمرکز صرف روی زندگی خودت انقدر همه جانبه به زندگیت نگاه کنی و در کنار خانوادت باشی؟
4. احسنت به تو! میشه بهم بگی چه نگرشی کمکت کرد که انقدر قدرشناسانه در کنار پدرت باشی و مثل یک پدر ازش مراقبت کنی؟
5. من واقعا حیرت کردم از اینکه تو انقدر دلسوزبودی با اینکه می‌تونستی بری سراغ زندگی خودت، ولی ترجیح دادی پدرت رو سر و سامان بدی. بهم بگو چه نگاهی باعث شد؟
6. مشتاقم بدونم چطوری به زندگیت نگاه کردی که اینطوری تا پای جون برای خانوادت جنگیدی و همیشه ازشون مراقبت کردی؟
7. تو بی نظیری. کمتر کسی انقدر جسورانه پای خانوادش می‌ایسته. میخوام از نگاهت به زندگی برام بگی. همون نگاهی که چنین روحیه قوی و فداکارانه‌ای بهت داده.
8. وقتی داشتی حرف می‌زدی میدونی به چی فکر می‌کردم؟ به اینکه واقعا چه نگاهی میتونه آدم رو انقدر قوی و همراه بار بیاره که بتونه برای راحتی خانوادش هر کاری انجام بده. واقعا چه نگاهی بود؟
9. تو باعث افتخاری. مشتاقم بدونم چه نگرشی تو رو انقدر صبور و پذیرا کرده؟ طوری که تونستی خواسته‌های پدرت رو هم ببینی و براش تلاش کنی.
10. من تمام حرفات رو شنیدم. مو به مو. حالا دوس دارم به این سئوال خوب فکر کنی و بهش جواب بدی. چه نگرشی باعث شد با اینکه فرصت داشتی بری سراغ زندگی خودت، اما انتخابت این نبود. تو انتخاب کردی که پیش خانوادت باشی. انتخاب کردی که برای راحتی و خوشحالی اونا قدم‌های بزرگ برداری. میخوام از اون نگرش بدونم که باعث تمام اینها شد؟
11. لطفا بهم توضیح بده چه نگرشی موجب شده شما دو سال تمام از صفر تا صد کارهای پدرت رو که بستریه انجام بدی. با اینکه چند تا خواهر و برادر داری، ولی بدون توجه به اونها که کاری انجام میدن یا نه، کار خودت رو پیش بردی. اون چه نگرشیه؟
12. واقعا هم حیرت کردم و هم خیلی خوشحالم از شنیدن حرفات. برام بگو چه نگرشی تو رو به حرکت در آورد که کنار خانوادت باشی؟ نگرش تو توی این قضیه برام مهمه. میخوام دربارش بدونم.
13. واقعیتش دوست داشتم صحبتهات به یه جایی برسه تا ازت بپرسم چه نگرشی تو رو تو این مسیر آورد و پیش برد؟
14. احسنت به تو! واقعا چی تو سرت بود که از همون اول به زندگی خانوادت هم توجه کردی؟ چطوری به این قضیه نگاه کردی؟
15. گفتی که دو سال تمام پیش پدرت بودی تا ازش مراقبت کنی. برام بگو اون چه نگرشی بود که تو رو متعهد کرد زندگی خودت رو تقسیم کنی و با عشق به پدرت رسیدگی کنی؟
16. با کلمات که نمیشه تحسینت کرد. واقعا فوق العاده ای. اینکه انقدر دلسوز هستی. میتونی برام از اون چیزی که تو ذهنته و باعث این همه مهربانی شده بگی؟ میخوام از نگاهت به دنیا بدونم.
17. برام یه جورایی دغدغه شد بدونم نگرش تو به زندگی و خانواده چیه که باعث این تلاش و اینهمه پیگیری شد؟
18. هر کسی یه جور نگاه خاص به زندگی داره. میخوام بدونم اون چه نگاهیه که باعث چنین رفتاری تو زندگیت شده؟
19. تمام فکرم پیش این بود که از نگرشت بدونم همون نگرشی که باعث شد اینطوری رفتار کنی و در کنار خانوادت باشی؟
20. درباره نگرشت به زندگی خیلی چیزها هست که میتونی برام بگی تا بدونم دلیل چنین رفتار مسئولانه‌ای چی بود؟
21. قطعا نوع خاص نگاه تو به دنیاست که موجب این رفتار شده. نوع نگاه تو چی بو که این رفتار متعهدانه ازش تولید شد؟
22. برام از نگرشت بگو. نگرشی که سبب ساز اینطور کارها شده و نه کار دیگه؟
23. توی تک تک جمله‌های تو من ردپای نوع خاصی از نگاه به جهان هستی می‌بینم و دوس دارم درباره اون نگاه بدونم که تو رو به نوع خاصی از رفتار وادار می‌کنه.
24. من واقعا حیرت کردم از این کارهای مسئولانه. پشت این کارها چیز بزرگتری از فکرای تو هست. و اون سبک همیشگی نگاه تو به دنیاست. دوس دارم بدونم این نوع نگرش تو چی بوده که این کارهای شگفت انگیز ازش تولید شده؟
25. اگر مایلی بیا فکر کنیم و یه چیز بزرگی رو کشف کنیم. نوع نگرش تو که خیلی عمیقه و باعث این رفتارها شده. اون نگرش چی بود که این سبک خاص از زندگی رو انتخاب کردی؟
26. رفتار مسئولانه تو قابل ستایش و تحسینه. خوب فکر کن و بگو چطور نگرشی باعث این رفتار مسئولانه شده؟
27. ببین... هر کسی یه جور به دنیا نگاه می‌کنه. نگاه آدم‌ها به دنیا با هم فرق داره. نگاه تو هم خاص خودته. بگو تا بدونم چطوری به دنیا نگاه می‌کنی که اینطوری ماجرای بیماری پدرت رو مدیریت کردی؟
28. یه سئوال خیلی مهم میخوام ازت بپرسم. وقتی بخوای خیلی عمیق به این دو سال نگاه کنی....اون چه نگرشی بود که تو رو در کنار خانوادت نگه داشت؟
29. بیا یه مرور کلی کنیم به داستان تو و یه نگاه عمیق بهش بندازیم. اینهمه وقت استواری و مهر و مراقبت....و نگاه تو به کلیت ماجرا...اون چه نگاهی بود که انقدر شکیبایی و تلاش به همراه داشت؟
30. قطعا نگرش تو به مسائل خانوادت با برادر و خواهرات فرق داره. بهم بگو اون چه نگرش متفاوتیه که باعث میشه تو بیش از اونها احساس مسئولیت کنی و با قدرت برای برآورده شدن نیازهاشون بجنگی؟
31. عملكرد شما واقعا بي نظيره .لطفا به من بگيد چه بينش و تدبيری باعث اون شد؟

موردپژوهی مربوط به سئوال نگرشی

مراجع خانمی است که دو فرزند مبتلا به اختلال جسمی- حرکتی دارد و سال‌ها برای بهبود وضعیت آن‌ها تلاش کرده است. به تازگی پسر بزرگتر که به طور مادرزادی دچار دررفتگی لگن است، در سانحه رانندگی دچار شکستگی پا شده که به مدت دو ماه در بیمارستان بستری بوده و در چند روز اخیر به منزل منتقل شده است.

- خیلی خسته ام. حالم خوب نیست. خیلی زود به هم می‌ریزم و با همه سر جنگ دارم. نمی‌دونم باید چکار کنم. وضعیت پسرم و رفتارهای زشت خانواده همسرم خسته ام کرده. دیگه صبرم لبریز شده.

- خب به نظرم تا الان خیلی خوب پیش اومدید. هر کسی به جای شما بود همینطور می‌شد. به نظرم نیاز به استراحت دارید.

- دقیقا همینطوره. ولی خب فرصت استراحت کردن ندارم. انگار سال هاست که نخوابیدم.

- به نظرم همین الانم شما خیلی قوی هستید که اینجا و روبروی من نشستید و برای بهبود اوضاع خودتون در تلاشید. یه سوال مهم ازتون دارم میخوام خوب بهش فکر کنید و بهم پاسخ بدید:

«چه نگرشی باعث شد که با تمام سختی هایی که باهاش روبرو بودید، باز هم ادامه بدید و با دلسوزی برای بهبود پسرتون قدم بردارید؟ چه نگاهی باعث شد که انقدر قوی عمل کنید؟»

- میدونید من متوجه شدم که نباید با هر کس مثل خودش رفتار کنم. تصمیم گرفتم رفتارهای خوبی داشته باشم. به نظرم خدا خودش میبینه. لازم نیست خودم رو زجر بدم که بخوام تلافی کارهای دیگران رو بکنم.

- احسنت!!! چه دیدگاه جالبی! این نوع از فکر کردن باعث میشه که چه کاری انجام بدید؟

- من تصمیم گرفتم خودم رو دوست داشته باشم. فکر کنم نتیجه اش شده این.

- خیلی هم عالی. و اینکه الان خودتون رو دوست دارید باعث شده چه کارهایی انجام بدین؟

 

 

فهرست

 

پیشگفتار.............................................................................................. 7

«انواع سئوالات راه حل محور».......................................................... 10

1.سئوال استثنا............................................................................. 10

تعریف............................................................................................................... 10

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال استثنا (فاطمه یزدان پناه)................... 12

مورد پژوهی مربوط به سئوال استثا.......................................................... 14

2. سئوال نگرشی......................................................................... 16

تعریف............................................................................................................... 16

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال نگرشی(اعظم مرادی)........................ 17

موردپژوهی مربوط به سئوال نگرشی........................................................ 21

3. سئوال قدرت............................................................................ 24

تعریف............................................................................................................... 24

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال قدرت(آزاده بابایی).............................. 25

موردپژوهی مربوط به سوال قدرت........................................................... 28

4.سئوال نوار ویدئویی اوهانلون.................................................... 30

تعریف............................................................................................................... 30

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال نوار ویدئویی اوهانلون (اکرم سادات بابایی)            31

مورد پژوهی مربوط به سئوال نوار ویدئویی اوهانلون............................... 35

5. سئوال مهم به جای.................................................................. 38

تعریف............................................................................................................... 38

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال مهم به جای (سارا کریم آبادی)......... 39

مورد پژوهی مربوط به سوال مهم به جای............................................... 43

6. سئوال راه حل استفاده شده...................................................... 46

تعریف............................................................................................................... 46

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال راه حل استفاده شده (فروزنده علی آبادی)             47

مورد پژوهی مربوط به سئوال راه حل استفاده شده.................................. 51

7. سئوال انطباقی/ سازگاری........................................................ 52

تعریف............................................................................................................... 52

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال انطباقی (طه مقیم خان)..................... 53

مورد پژوهی مربوط به سئوال انطباقی...................................................... 56

8. سئوال پیشرفت....................................................................... 58

تعریف............................................................................................................... 58

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال پیشرفت(افسانه احمدی).................... 58

مورد پژوهی مربوط به سئوال پیشرفت..................................................... 61

9. سئوال خلاقیت......................................................................... 63

تعریف............................................................................................................... 63

شیوه‌های مختلف پرسیدن سوال خلاقیت (الهام عزیز پور)..................... 63

مورد پژوهی مربوط به سئوال خلاقیت..................................................... 65

10. سئوال هدف ساز.................................................................... 67

تعریف............................................................................................................... 67

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال هدف ساز(اعظم مرادی)..................... 67

موردپژوهی  مربوط به سئوال هدف ساز.................................................. 69

11. سئوال جزئیات....................................................................... 73

تعریف............................................................................................................... 73

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال جزئیات (اعظم مرادی)....................... 73

موردپژوهی مربوط به سئوال جزئیات....................................................... 77

12. سئوال معجزه........................................................................ 79

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال معجزه(فاطمه سیف اللهی نصرآبادی) 80

موردپژوهی  مربوط به سئوال معجزه....................................................... 85

13. سئوال آینده مطلوب............................................................... 87

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال آینده مطلوب (اعظم مرادی).............. 87

موردپژوهی  موردپژوهی  مربوط به سئوال آینده مطلوب........................ 88

14. سئوال هویتی......................................................................... 91

تعریف............................................................................................................... 91

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال هویتی(اعظم مرادی).......................... 91

موردپژوهی مربوط به سئوال هویتی......................................................... 95

15.سئوال راه انداز....................................................................... 97

تعریف............................................................................................................... 97

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال راه انداز (زهرا پروری)........................ 97

موردپژوهی مربوط به سئوال راه انداز....................................................... 99

16. سئوال ارتباطی(ارتباط نگر /سیستمی/ حلقوی/چرخشی).... 100

تعریف............................................................................................................ 100

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال ارتباطی(فروزنده علی آبادی)........... 102

موردپژوهی مربوط به سئوال ارتباطی.................................................... 106

17. سئوال مقیاس درجه بندی................................................... 109

تعریف............................................................................................................ 109

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال مقیاس درجه بندی (اعظم مرادی).. 111

مورد پژوهی مربوط به سئوال مقیاس درجه بندی................................. 112

18. سئوال تکلیف تغییر جلسه اول............................................. 114

تعریف............................................................................................................ 114

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال تکلیف تغییر جلسه اول(اعظم مرادی) 115

مورد پژوهی مربوط به سئوال تکلیف تغییر جلسه اول........................... 116

19.سئوال تغییر پیش از جلسه.................................................. 118

تعریف............................................................................................................ 118

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال تغییر پیش از جلسه (اعظم مرادی). 119

موردپژوهی مربوط به سئوال تغییر پیش از جلسه.................................. 120

20.سئوال حرفه‌ای.................................................................... 123

تعریف............................................................................................................ 123

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال حرفه ای(فروزنده علی آبادی)......... 124

موردپژوهی مربوط به سئوال حرفه ای................................................... 128

21. سئوال راهبردی................................................................... 130

تعریف............................................................................................................ 130

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال راهبردی(فروزنده علی آبادی).......... 130

موردپژوهی مربوط به سئوال راهبردی................................................... 134

22. سئوال جلسات پیگیری....................................................... 137

تعریف............................................................................................................ 137

شیوه‌های مختلف پرسیدن سئوال جلسات پیگیری (اعظم  مرادی)...... 137

موردپژوهی مربوط به سئوال جلسات پیگیری....................................... 138

گزارش مشاوره فردی کامل در سه جلسه پیاپی (Case Study)..... 139